Deze 16 ouderwetse woorden maken je tekst hopeloos antiek
Ouderwetse woorden maken je tekst stoffig en stijf. Toch kom ik ze nog vaak tegen. Niet eens op perkamentrollen uit 1912, maar bijvoorbeeld in brieven van de gemeente (in 2021). Schrap deze 16 woorden dus en vervang ze voor een heldere versie.
Er is iets geks aan de hand met ouderwetse woorden. Als we praten gebruiken we ze niet. Of nauwelijks. Hoor jij ooit iemand zeggen “Ja schat, ik heb tevens paprika gehaald dus met die lasagne komt het helemaal goed”? Of: “Ik bestel graag dat gerecht welke bovenaan de kaart staat”? Ik denk het niet. Waarom gebruiken we dit soort woorden dan wel als we teksten schrijven?
Wat ouderwetse woorden met je tekst doen
Veel organisaties (zoals de overheid) gebruiken oubollige taal in hun brieven, e-mails of webteksten. Misschien doe jij het zelf ook weleens, omdat je het mooi vindt klinken. Je wil goede, zakelijke teksten schrijven, en denkt dat dat het beste lukt met ouderwetse woorden.
Maar om professioneel te klinken, heb je die woorden helemaal niet nodig. Ook als je begrijpelijk schrijft, kom je professioneel en zakelijk over. Schrijf daarom zoals je praat. Zo voorkom je dat 1978 belde omdat ze hun stoffige taalgebruik terugwillen…
Dan hieronder de 16 woorden die je van mij nooit meer mag gebruiken in je teksten. Nee, ook niet omdat ze zo chic klinken…
1. Echter
Ik voelde me vanochtend prima. Rond 11 uur begon ik echter misselijk te worden.
Dit woord klinkt misschien heel netjes. Maar hij is wel ouderwets. Wat dacht je hiervan:
Ik voelde me vanochtend prima, maar rond 11 uur begon ik misselijk te worden.
2. Desalniettemin
We vinden het vervelend dat uw auto schade heeft gekregen door het paaltje. Desalniettemin krijgt u geen schadevergoeding, want het paaltje stond op de goede plek.Dit woord maakt ongetwijfeld indruk op je collega’s. Maar zodra je bijvoorbeeld brieven naar inwoners schrijft, kun je dit woord beter vervangen voor iets makkelijkers. Kijk maar:
We vinden het vervelend dat uw auto schade heeft gekregen door het paaltje. Toch krijgt u geen schadevergoeding, want het paaltje stond op de goede plek.
3. Reeds
Wij sturen u reeds de formulieren toe, zodat u zich kunt voorbereiden.Reeds? Alsof we opeens weer in de achttiende eeuw leven… Schrijf liever ‘vast’ of ‘alvast’.
Wij sturen u alvast de formulieren toe, zodat u zich kunt voorbereiden.
4. Krachtens
Krachtens de wet voor de privacy kunnen we u aanklagen voor het gebruiken van onze teksten.Wat? Als je schrijft voor een breed publiek begrijpt het grootste deel van de mensen niet wat je zegt. Gebruik liever een woord dat iedereen kent:
Volgens de wet voor de privacy kunnen we u aanklagen voor het gebruiken van onze teksten.
5. Jegens
De gemeente hoopt dat de demonstranten geen geweld jegens elkaar gaan gebruiken.Dit klonk 100 jaar geleden prima, maar tegenwoordig hebben we hier moderner woord voor. Namelijk ’tegen’.
De gemeente hoopt dat de demonstranten geen geweld tegen elkaar gaan gebruiken.
6. Tevens
Tevens vindt u in de bijlage een overzicht van gezonde tussendoortjes.Nee! Stop! Dit soort moeilijke woorden maken je tekst een stuk minder helder. Ook als je professioneel en zakelijk wil schrijven. Beter is:
Ook vindt u in de bijlage een overzicht van gezonde tussendoortjes.
7. Kortheidshalve/volledigheidshalve
Kortheidshalve vertel ik u alleen over de hoofdthema’s van het boek.Ook ‘kortheidshalve’ is hopeloos ouderwets. Schrappen dus! Schrijf liever dit:
Om het kort te houden, vertel ik u alleen over de hoofdthema’s van het boek.
8. Gelieve
Gelieve het bedrag te betalen vóór 1 oktober.Het voelt misschien prettig om dit woord te gebruiken in plaats van ‘graag’. Omdat het lijkt op ‘lief’ en daardoor wat minder bot voelt. Toch is er niets mis met ‘graag’. Dat is nog steeds een vriendelijk woord, maar het klinkt minder afstandelijk.
Graag het bedrag betalen vóór 1 oktober. (of: Wilt u het bedrag betalen vóór 1 oktober?)
9. Indien
Indien Herman echt geen zin heeft, hoeft hij niet mee naar de familiedag.Ik denk dat Herman sowieso thuisblijft als zijn familie dit soort woorden gebruikt… Schrijf liever ‘als’ of ‘wanneer’. Onderzoek wel even of je vertaling klopt met wat je wil zeggen.
Als Herman echt geen zin heeft, hoeft hij niet mee naar de familiedag.
10. Trachten
“Ria, heb jij al getracht om die vlek uit de muur te krijgen?”… zegt precies niemand meer tegenwoordig. Ik denk dat Ria je vreemd aankijkt als je haar zoiets vraagt. Vervang ‘Trachten’ voor ‘proberen’ en je tekst is meteen begrijpelijker. Hetzelfde kun je trouwens doen met ‘pogen’, ook al zo’n ouderwets woord.
“Ria, heb jij al geprobeerd om die vlek uit de muur te krijgen?”
11. Thans
Laatst hoorde ik het Mark Rutte zeggen in een persconferentie: thans. Ik weet niet meer wat de zin precies was, maar het zou zoiets kunnen zijn:Thans liggen de ziekenhuizen vol en kunnen we niet anders dan ons aanpassen.
Meestal praat meneer Rutte in heldere taal. Maar soms gebruikt hij opeens dit soort ouderwetse woorden. Terwijl hij ook ‘nu’ of ‘op dit moment’ had kunnen zeggen. Veel beter als je schrijft (of praat) voor alle Nederlanders tegelijk. Je past je taalniveau dan aan aan je publiek.
Op dit moment liggen de ziekenhuizen vol en kunnen we niet anders dan ons aanpassen.
12. Betreffende
De e-mails betreffende uw aanvraag heb ik goed bewaard in een map.Wat is er mis met ‘over’?
De e-mails over uw aanvraag heb ik goed bewaard in een map.
13. Welke
Bij ons koopt u de auto welke het allerbest bij u past.Brrr, krijg ik de kriebels van. Ik zie het best veel bedrijven doen. ‘Welke’ schrijven, omdat ze denken dat dat chic overkomt. Stof je tekst af en schrijf liever ‘die’:
Bij ons koopt u de auto die het allerbest bij u past.
14. Mits
U moet over drie weken uw huis uit, mits u de huur op tijd betaalt.Je zal deze brief maar ontvangen en twijfelen wat je nou moet doen… Want wat betekent ‘mits’? Hou rekening met mensen die dit woord niet kennen, zoals laaggeletterden.
15. Middels
“Yo gast, middels wie heb jij die jonko de school binnengesmokkeld?”Ok, tot zo ver mijn niet-coole poging tot straattaal. Maar je snapt mijn punt: niemand zegt toch ‘middels’ als hij een gesprek voert? Waarom gebruiken we het woord dan wel in teksten?
“Yo gast, via wie heb jij die jonko de school binnengesmokkeld?”
16. Wellicht
Wellicht heeft u ook pijn aan uw oren. Kom dan voor de zekerheid langs bij de huisarts.Ik weet het, veel mensen vinden dit een prettig woord. Maar hij is toch echt te deftig. ‘Misschien’ is een makkelijker woord.
Misschien heeft u ook pijn aan uw oren. Kom dan voor de zekerheid langs bij de huisarts.
Ouderwetse woorden: wanneer kan het wél?
Nooit. Flauw hè? Tsja, als het aan mij ligt zijn er geen uitzonderingen voor ouderwets taalgebruik. Ook niet als je bijvoorbeeld schrijft voor een hoogopgeleide doelgroep. Of voor oudere mensen. Zij kennen misschien de betekenis van de ouderwetse woorden wel, maar dat maakt niet uit. Ook voor hen is een tekst bomvol oubolligheid niet te doen. Het leest gewoon niet prettig. Schrijf liever duidelijk en zoveel mogelijk op taalniveau B1. Dat maakt je tekst een stuk prettiger om te lezen.
Wil je trouwens niet ouderwets schrijven, maar wel beleefd en betrouwbaar? Lees dan of je moet kiezen tussen ‘u’ of ‘je’ als aanspreekvorm.
Wil jij verbinding maken met je publiek via begrijpelijke taal?
Toegankelijke teksten maken het verschil voor jouw organisatie. Met mijn training Begrijpelijk Schrijven zorg ik ervoor dat jij en je collega’s verbinding krijgen met jullie doelgroep, simpelweg via begrijpelijke taal. Daardoor bereik je eindelijk het doel van je teksten.
